Aristo’nun “Topikler” adlı eserine baktığımızda atasının diyalektik düşünce olduğu kanısına varırız. Yani Aristo bu beş kategori ile anlattığı eserini usu da daha önceleri belirginleştiğini yakın döneminde yaşamış olan Sokrates ve Platon’ dan öğrenmiş oluruz. Diyalektik düşüncenin kurucusu saydığımız Sokrates, bu düşünceyi ortaya atarken; tez – antitez – sentez kuramını oluşturmuştur. Topik düşünce ise temelinde diyalektiğin yattığı ve özünde Aristo ve Sokrat düşüncenin harmanlanması denilebilir. Peki, nedir topik?
Topik: Latince, topica ve Arapça, Cedel adıyla bilinir. Bu düşüncenin en salt kuralı diyalektik olmak üzere akıl yürütmektir. Kabul edilen belge, argümanlarla birlikte doğru olandan çok doğru olana yakın çıkarımlarla ilgilenir. Kategorize etmemiz gerekirse ise bunu beş kulvarda inceleriz:
- HOROS – Tanım
- GENOS – Cins
- DİAPHORA – Fark
- İDİON – Özellik
- SUMBEBEKOS
Diyalektik düşünce için tez, antitez, sentez nasıl olmazsa olmaz ise topikler içinde yukarıdaki 5 ana unsur olmazsa olmazdır. Aristo’nun bu fikri “ORGANON” adlı eserinde mevcuttur.
Türkçe de ise topiklerin tanımı: Prof. Dr. Rıza FİLİZOK tarafından “TOPİKLER (Topiques, topos) YAHUT MEŞHURAT NEDİR?” adlı makalesinde benim düşünceme göre harika anlatılmış ve vurgulanmıştır. Prof. Rıza FİLİZOK’ a göre topik kavramı: “Toplumsal doğrular.” Anlamı taşır.
Topikler sadece atasözleri, vecizeler ya da toplumsal doğrular ile ibaret değildir. Sosyolojik açıdan düşünürsek, topluma uygun düşen her türlü akıl yürütme, hayal kurma, duyuş, hissediş ve dokunuşları da içerisine alır.
Kısacası Aristo ve topik kavramı, genellemelerden daha çok toplumsal düşünce ve düşüncelerin kabulüne uygun akıl yürütme biçimidir.
KAYNAKÇA:
- Topikler (Topiques, topos) yahut MEŞHURAT NEDİR? / Prof. Dr. Rıza Filizok
- Organon / Aristoteles
GİZDÖKÜMCÜ ŞAİRE GAYR-İ RESMİ ANMA TÖRENİ YA DA SYLVİA PLATH’E DAİR BİRKAÇ SÖZ…
